Waarom revalidatie meer dan ooit belangrijk is

Meer dan een miljard mensen, ongeveer 15% van de wereldbevolking, heeft een of andere vorm van handicap. 80% van de mensen met een handicap woont in ontwikkelingslanden. Als directeur van Handicap International in België en opgeleid als kinesitherapeut, wil Erwin Telemans op de Internationale dag voor personen met een handicap de aandacht vestigen op het belang van revalidatie voor personen met een fysieke beperking.

Foto: © Thomas Freteur / HI

Trésor, 12 jaar, in consultatie in de universiteitskliniek in de buitenwijken van Kinshasa, in Congo. Aan zijn zijde, een kinésitherapeut van HI en een technicus van het ziekenhuis. Op 3-jarige leeftijd heeft hij polio opgelopen en verloor het gebruik van zijn linkerbeen. HI gaf hem een orthese, twee krukken, revalidatiehulp.

3 december: Internationale dag voor personen met een handicap

"Leven met een beperking gaat vaak gepaard met bijkomende uitdagingen zoals gezondheid, lagere onderwijsresultaten, minder economische participatie en hogere armoedecijfers. In sommige ontwikkelingslanden gaat slechts 1 kind op 10 met een beperking naar school. UNESCO schat zelfs dat de alfabetiseringsgraad van vrouwen en meisjes met een handicap slechts 1% bedraagt. In landen met een laag en gemiddeld inkomen is tot 80% van de personen met een handicap in de werkende leeftijd, werkloos.

In de 17 Duurzame ontwikkelingsdoelen, waarmee de Verenigde Naties duurzame ontwikkeling mogelijk wil maken voor elke persoon wereldwijd, wordt er 11 keer verwezen naar personen met een beperking. Maar ondanks dit onmisbaar internationaal instrument moeten we vaststellen dat we nog meer inspanningen moeten leveren om de strijd te winnen tegen ongelijkheid en discriminatie, waarmee personen met een handicap dagelijks geconfronteerd worden.

Kinshasa als voorbeeld

Na 25 jaar werkervaring als kinesitherapeut in Afrika heb ik kunnen inzien dat personen met een handicap vooral medisch benaderd worden, en dit ondanks de vele sociale gevolgen van het leven met een beperking, zoals sociale uitsluiting en stigmatisering.

De stad Kinshasa heeft nu een bevolking van ongeveer 12 miljoen mensen, waaronder bijna 300.000 kinderen met een matige tot ernstige beperking. Onze teams worden elke dag geconfronteerd met de gevolgen van een handicap en de afwijzing die dat met zich meebrengt. Moeders worden uitgesloten van hun gezin als een van hun kinderen een handicap heeft. Onze maatschappelijk werkers gaan van deur tot deur om kinderen met een handicap die geïsoleerd leven te identificeren en vervolgens te begeleiden. Daarnaast hebben gezondheidscentra behoefte aan gespecialiseerd gezondheidspersoneel, opleiding en materiaal. De vele hindernissen die mensen met een beperking in de Congolese hoofdstad ondervinden is maar een illustratie van wat Handicap International in andere lage-inkomenslanden ondervindt.

Revalidatiezorg is essentieel

Revalidatiezorg is een essentieel onderdeel van de universele gezondheidszorg, samen met de bevordering van een goede gezondheid, ziektepreventie, behandeling en palliatieve zorg. Het helpt kinderen en volwassenen met een beperking of oudere personen om zo zelfstandig mogelijk te zijn in de dagelijkse activiteiten en maakt o.a. deelname aan onderwijs, werk, en recreatieve activiteiten mogelijk.

Naar schatting leven 2,4 miljard mensen momenteel met een gezondheidstoestand die baat heeft bij revalidatiezorg en tussen 110 miljoen en 190 miljoen volwassenen hebben aanzienlijke problemen om te functioneren.

Helaas wordt aan deze behoefte voor revalidatie grotendeels niet voldaan. In sommige landen ontvangt minder dan de helft van de mensen de nodige revalidatiediensten. Zo heeft bijvoorbeeld slechts 5 à 15% van de mensen die een rolstoel nodig hebben, er toegang toe. Deze onvervulde behoefte is meestal te wijten aan een gebrek aan middelen, beleid en kennis inzake revalidatiestrategieën en doorverwijzingssystemen. Maar ook een tekort aan beschikbare revalidatieprogramma’s, opgeleid personeel en een niet-bestaande of ontoereikende sociale zekerheidsstelsel. Ten slotte moeten mensen met een beperking niet alleen hun fysieke beperking overwinnen maar ook het stigma dat erop rust.

▼ Algemeen ziekenhuis van Makala, een van de armste gemeenten van Kinshasa, in Congo. Sinds 2018 beschikt deze ziekenhuis over een gloednieuw kinesitherapiecentrum, dat aanzienlijke steun heeft gekregen van de Belgique Ontwikkelingssamenwerking (DGD). Dit kinesitherapiecentrum zorgt gratis voor zeer kwetsbare patiënten (vooral kinderen). Hier, de verzorging van een HI-begunstigde tijdens revalidatiesessies.

COVID-19 verstoort de gezondheidszorg

De COVID-19 pandemie heeft de bestaande revalidatiediensten in 60-70% van de landen waar Handicap International actief is, verstoord. Ook hier in België heeft de coronacrisis het belang van revalidatie en de noodzaak om het op de mondiale volksgezondheidsagenda te plaatsen aangetoond. Veel mensen leven vandaag de dag met de middellange- en langetermijngevolgen van COVID-19 en hebben revalidatiezorg nodig om van de ziekte te herstellen.

Revalidatiezorg en innovatie

Handicap International zet alles in op innovatie om de toegang tot revalidatiezorg voor personen met een beperking te verhogen. Hi wist onlangs twee prominente EU-innovatieprijzen in de wacht te slepen, waarvan één prijs voor de vooruitgang die de organisatie boekte rond de toepassing van telerevalidatie. De snelle ontwikkeling van internet en connectiviteit laat ons toe ook de mensen in de meest afgelegen gebieden een betere toegang tot de zorg te verlenen. Een studie in West-Afrika in samenwerking met de Thomas More Hogeschool in Geel rond het gebruik van 3D-technieken voor orthesen en prothesen is veelbelovend.